W spisie delegatów wielkopolskich powiatów zaboru pruskiego wybranych na Polski Sejm Dzielnicowy do Poznania pośród licznej reprezentacji duchowieństwa znajdujemy osobę ks. Franciszka Ksawerego Szukalskiego.

Urodził się 1 grudnia1878r. w Siedleminie (pow. Jarocin) w rodzinie nauczycielskiej jako jedno z dziesięciorga dzieci małżonków Władysława i Rozalii z d. Grześkowiak Szukalskich. Chrzest odbył się w kościele w Siedleminie 5 grudnia 1878. Chrzestnymi byli Józef Burian i Julianna Zboralska.

W roku 1901 ukończył gimnazjum w Krotoszynie i zdał egzamin maturalny 15 maja tegoż roku. Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Seminarium Duchownym w Poznaniu i Gnieźnie. Święcenia kapłańskie otrzymał katedrze w Gnieźnie 17grudnia 1904 r. z rąk ks. bpa Antoniego Jędrzejewicza, sufragana gnieźnieńskiego.

Od 1905 podjął pierwszą służbę duszpasterską jako wikariusz parafii p.w. Wniebowzięcia NMP w Obornikach. Od początków swojej pracy kapłańskiej prowadził ożywioną działalność patriotyczną. Działalność narodowa ks. Franciszka Szukalskiego do tego stopnia niepokoiła zaborców, że jego nazwisko znalazło się nawet na łamach prasy niemieckiej.

W Obornikach powołano do życia w 1905 roku Związek Katolickiego Towarzystwa Robotników. W liście z 14 lutego 1905 roku Konsystorz Jeneralny Biskupi mianuje księdza dziekana Augustyna Heintze patronem Towarzystwa Robotniczego w Obornikach, a każdorazowego zaś wikariusza zastępcą jego z tytułem wicepatrona. Stały wysiłek wychowawczy w Towarzystwach skierowano na wychowanie domowe w duchu katolickim i narodowym. Rodzicom nakazywano dbanie o naukę czytania i pisania po polsku.

Następnie przez kilka miesięcy pracował jako wikariusz w Czeszewie w dekanacie miłosławskim, potem jako substytut w Wyszanowie w dekanacie kępińskim. W latach 1908-1911 był mansjonarzem w kościele św. Wojciecha w Poznaniu, później penitencjarzem w katedrze poznańskiej od 1912 do 1914, następnie przez pół roku zarządzał parafią Potarzyca w dekanacie boreckim. W roku 1914 objął probostwo w Bukownicy w dekanacie ostrzeszowskim. Pełnił w tej parafii posługę duszpasterską do 1922 roku zarządzając zarazem parafią Chlewo. W latach 1914-23 pełnił także funkcje notariusza dekanatu ostrzeszowskiego.

Swoją działalność patriotyczną prowadził także po roku 1914 czyli po przybyciu do dekanatu ostrzeszowskiego. W czasie trwania działań wojennych I wojny światowej na polecenie abpa Dalbora ks. prob. Szukalski przeprowadził w parafii Bukownica zbiórkę pieniężną na rzecz dotkniętych nieszczęściem rodaków z Królestwa Kongresowego. W 1915 roku zebrał i przekazał na ten cel 214 marek. W tym samym roku w ramach ogólnej zbiórce dekanalnej kierowana przez ks. Szukalskiego parafia Bukownica wspólnie z parafią Chlewo zebrały kolejne 360 marek. Całość jego działalności tego czasu (ok. 1916-17) dopełnia członkostwo zwyczajne w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk.

W okresie Powstania Wielkopolskiego w latach 1918-19 na terenie dekanatu ostrzeszowskiego grupy powstańcze uformowały się w Mikorzynie, Rogaszycach, Kobylej Górze i Grabowie. Powstańcami ostrzeszowskimi kierowali zawodowi oficerowie, a duchowo wspierali ich miejscowi duchowni (proboszczowie: Franciszek Szukalski z Bukownicy i Edward Sucharski z Grabowa, oraz wikariusz ostrzeszowski ks. Józef Kledzik). Kompanie ostrzeszowska, mikstacka i doruchowsko-grabowska pokonały Niemców 15 stycznia 1919 w bitwie na dawnej granicy Wielkopolski i Śląska na zachód od Kobylej Góry na odcinku Trzy Kamienie – Ligota. Trzy dni później stoczyli kolejną zwycięska potyczkę pod Parzynowem.

Ks. Szukalski pracował za czasów zaboru pruskiego także w rozmaitych stowarzyszeniach katolickich. Pod koniec I wojny światowej był czynny w „Straży Ludowej”.

Niepodległościowa działalność doprowadziła do próby zamachu na jego życie. Księdza Szukalskiego miał zgładzić niejaki Seeliger, syn kolonisty Juliusza Seeligera. Zamach został udaremniony przez członków Straży Obywatelskiej z Grabowa. Zamachowiec zbiegł, ale w jego mieszkaniu znaleziono 8 ręcznych granatów.

W odradzającej się Polsce został wybrany na delegata na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu 3–5 grudnia 1918 r. z powiatu ostrzeszowskiego. Już w wolnej Polsce ks. Szukalski włączył się aktywnie w działalność spółdzielczą "Rolnika" - Towarzystwa Zakupu i Sprzedaży Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ostrzeszowie założonej w 1904 przez ks. Wawrzyniaka. Bezpośrednio po Walnym Zgromadzeniu w dniu 29 września 1921 r. ukonstytuowało się biuro Rady, której prezesem został ks. Kolkiewicz, zastępcą M. Jarmuż, a sekretarzem właśnie ks. F. Szukalski.

Z dniem 1.10.1922 objął parafię Wielowieś w dekanacie koźmińskim pozostając jej proboszczem aż do śmierci. Do parafii p.w. Wszystkich Świętych w Wielowsi należały następujące miejscowości: Kaniew, Kromolice, Nepomucenów, Stanisławów, Unisław, Wielowieś, Wronów. Patronem kościoła i parafii był ks. Stolberg – Wernigerode zamieszkały w Borzęciczkach w powiecie koźmińskim. W 1930 roku było w parafii 1802 wiernych. Ks. Szukalski objął także funkcje inspektora nauki religii w szkołach typu szkół powszechnych dla powiatu koźmińskiego. Pobyt ks. Szukalskiego w Wielowsi przerwany został w roku 1940, kiedy to z innymi księżmi Gestapo wywiozło go do klasztoru w Bruczkowie, a następnie do tzw. Generalnej Guberni, gdzie przebywał pracując duszpastersko w diecezji sandomierskiej do końca wojny. W roku 1945 powrócił do swojej parafii z mocno nadszarpniętym zdrowiem serdecznie witany przez wiernych. Ks. prałat Szukalski oddawał się pracy duszpasterskiej z nadzwyczajną gorliwością i sumiennością. Nie folgując sobie nawet w starości mimo słabnących sił. Głosił Słowo Boże nie tylko swoim parafianom, ale jako członek Związku Misjonarzy „Dobrego Pasterza” także w innych parafiach jeżdżąc z rekolekcjami. Jako spowiednik miał na zbiorowych spowiedziach i odpustach konfesjonał, do którego pierwszy zasiadał, stale oblężony przez penitentów. Gorliwie także udzielał się sąsiednim parafiom: Bienice i Starogród, którymi czasowo zarządzał.

Ojciec św. uznając jego gorliwość, mianował go 10 kwietnia 1951 swoim kapelanem honorowym.

Franciszek Ksawery Szukalski zmarł 10 stycznia 1956r.

Jerzy Krzywaźnia, Delegat na Polski Sejm Dzielnicowy ksiądz prałat Franciszek Ksawery Szukalski „Przegląd Wielkopolski” 2008 nr 3.