Ziemia Kielecka to rodzinna, ukochana „mała ojczyzna” Stefana Żeromskiego (1864–1925). Urodził się w Strawczynie, wychował w Ciekotach u podnóża Góry Radostowej, zaś lata szkolne spędził w Kielcach. Często wędrował po ziemi sandomierskiej. Mija właśnie 85 lat od śmierci autora Dzienników, Syzyfowych prac, Popiołów, Puszczy Jodłowej, sztuki Uciekła mi przepióreczka - znaczących pozycji literatury pięknej XX wieku. Widzimy w nim także autora programu polskiego regionalizmu XX wieku, przedstawionego w eseju Snobizm i postęp (1923), w którym ukochaną przez siebie Ziemię Świętokrzyską nazwał „Sercem Polski”. Stała się ona inspiracją wielu inicjatyw regionalistycznych.
Sandomierz, a potem cała Kielecczyzna to miejsce narodzin i rozwoju nowoczesnej myśli regionalistycznej Aleksandra Patkowskiego (1890 – 1942). Ten uwielbiany przez uczniów nauczyciel sandomierskiego gimnazjum zapoczątkował organizowanie wycieczek krajoznawczych po to, by młodzieży pokazać najciekawsze zakątki Polski. Wkrótce krajoznawstwo, dzięki jego działalności, wprowadzono do programów szkolnych. Młodzież poznając piękno ziemi ojczystej uczyła się miłości i przywiązania do niej. Krajoznawstwo stawało się praktyczną lekcją patriotyzmu.
W opublikowanym w roku 1926 Programie Regionalizmu Polskiego, sygnowanym przez dwudziestu wybitnych przedstawicieli nauki polskiej, Aleksander Patkowski zawarł swoje przemyślenia i doświadczenia. W znacznej mierze Program był zainspirowany i zredagowany przez Patkowskiego. Nie można nie doceniać tego dokumentu, dzięki któremu regionalizm stał się hasłem dnia. Myślenie kategoriami regionalnymi stawało się częścią nie tylko nauki polskiej, ale także częścią strategii politycznej ekip rządzących II Rzeczypospolitą.
Organizatorzy Kongresu pragną uczcić pamięć Stefana Żeromskiego – patrioty i pisarza regionalisty przez ustanowienie statuetki jego imienia przyznawanej za wybitne zasługi dla regionalizmu polskiego.
Czujemy się bowiem spadkobiercami tych idei i programów, których był on patronem, wielu osiągniętych dzięki nim dokonań, które w minionym okresie zmieniły sytuację społeczną Polaków, wpływając w sposób znaczący na sferę naszego życia kulturalnego, gospodarczego oraz samorządowego. Dzięki nim regionalizm w Polsce jest żywą ideą.
Kongres Kielecki 2010 będzie przebiegał pod hasłem Od dziedzictwa - ku przyszłości.
Ziemia Kielecka to historyczna kraina leżąca w widłach Wisły i Pilicy, posiadająca setki widocznych pomników historii, świadectw krajobrazowych oraz wspaniałe dziedzictwo przyrody i kultury. To Ziemia Świętego Krzyża, z ponad 1000-letnią tradycją, to region o najstarszych tradycjach przemysłowych w Polsce, o niezwykłym bogactwie form geologicznych z najstarszym pasmem górskim, słynnymi Górami Świętokrzyskimi. To miejsce, gdzie w pobliżu Bartka, najsłynniejszego dębu w Polsce, odkryto w ostatnim czasie ślady tetrapoda, najstarszego w świecie czworonoga, o czym pisano nawet w jednym z numerów Nature. A więc można powiedzieć, iż Ziemia Świętokrzyska to kraina wyjątkowa, to niejako region predysponowany do pełnienia funkcji znaczących, wyjątkowych i niecodziennych. I to nie tylko w przeszłości, ale także w dniu dzisiejszym.
Dlatego działacze regionalni Kielecczyzny jako rzecz normalną odebrali propozycję zorganizowania kolejnego, IX Kongresu Regionalistów Polskich.
Powołano roboczy zespół organizacyjny oraz przygotowano ramowy program Kongresu. Uwzględnia on zarówno potrzeby środowiska regionalistycznego, jak i nasze możliwości organizacyjne. 17-osobowym Komitetem Organizacyjnym, w skład którego weszli regionaliści: Małgorzata Popiel, Jadwiga Tecław, Jan Jadach, Adam Chamerski, Stanisław Durlej, Stanisław Ratusznik, krajoznawca Jerzy Kapuściński, bibliotekarze: Jadwiga Zielińska i Andrzej Dąbrowski (dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej), red. Danuta Parol, Łukasz Łaganowski (dyrektor Wojewódzkiego Domu Kultury) oraz działacze ruchu regionalnego szczebla centralnego: dr Andrzej Stawarz, Janusz Ostrowski (Warszawa), Jerzy Chrzanowski (Zduńska Wola), Bogdan Dworak (Zawiercie) i Eugeniusz Skoczeń (Racławice) kieruje dr Maciej A. Zarębski, prezes Świętokrzyskiego Towarzystwa Regionalnego.
Patronat nad Kongresem objął Marszałek Województwa Świętokrzyskiego Pan Adam Jarubas. Miejsca, gdzie będą się odbywać obrady plenarne Kongresu oraz spotkania zespołów problemowych, wybrano biorąc pod uwagę ich reprezentatywność jako znaczących ośrodków dziedzictwa kulturowego i mateczników „małych ojczyzn” oraz właściwe, odpowiedzialne podejście ich gospodarzy do ich zorganizowania.
Organizacja Kongresu, zarówno obrad plenarnych jak i zespołów problemowych, zmierza do odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób przekazane nam od pokoleń polskie dziedzictwo kulturowe w nowej, po roku 2004, rzeczywistości nie tylko ocalić od zapomnienia, ale pomnożyć i znacząco ubogacić.
Zapraszamy do udziału w IX Kongresie Regionalistów Polskich wszystkich działaczy regionalnych, służących swym „małym ojczyznom”. Mamy tu na myśli całą rzeszę ludzi regionu, bezimiennych kreatorów rzeczywistości wsi, małych miasteczek, ale także mieszkańców dużych miast. Są wśród nich przedstawiciele różnych zawodów: nauczyciele, lekarze, naukowcy, kadra inżynieryjna oraz duchowieństwo. Są kobiety i mężczyźni oraz na szczęście sporo młodzieży, chociaż chciałoby się, by było ich znacznie więcej. Problem ten stanowić winien główny cel działania wybranych w maju 2010 roku nowych władz naszego Ruchu. Jest również oczkiem w głowie naszego Kongresu, podczas którego młode pokolenie regionalistów winno zapoznać się z różnorodnymi formami aktywności społecznej i obywatelskiej w aspekcie integracyjnym.
Chcemy, by w dużym stopniu Kongres był także Festiwalem Kultury Regionalnej Kielecczyzny. Program Kongresu będzie obejmował dni od 24 - 26 września 2010 (piątek - sobota – niedziela). Wieczór pierwszego dnia to spotkanie inaugurujące obrady Kongresu o charakterze integracyjnym, z udziałem 250 delegatów oraz 50 osobowej grupy zaproszonych gości. Obrady tego dnia będą się odbywać w Kieleckim Centrum Kultury. Większość drugiego dnia pragniemy poświęcić na spotkania zespołów problemowych, których zadaniem jest naoczne zapoznanie się z wybranymi osiągnięciami kultury regionu świętokrzyskiego, w aspekcie dokonania porównań, konfrontacji i wymiany doświadczeń. Wieczorem w Wojewódzkim Domu Kultury planujemy podsumowanie rezultatów obrad zespołów problemowych, degustację potraw regionalnych oraz występy artystyczne. Trzeciego dnia Kongresu (także w WDK) odbędą się obrady plenarne, podjęte zostaną stosowne rezolucje i uchwały, a także zostanie po raz pierwszy wręczona Statuetka jednego z twórców regionalizmu polskiego - Stefana Żeromskiego, przyznawana od roku 2010 corocznie za wybitne osiągnięcia regionalistyczne.
Komitet Organizacyjny IX Kongresu RTK
Warunki uczestnictwa, program, wzór zgłoszenia - zob.: http://www.ruch.ngo24.pl/